اللّهین مهربان وباغیشلیان آدی ویاد                

لیلاب باستان

مدتی بود که ناخواسته علاقمند بودم تا در مورد فرهنگ .دین وتمدّن زبان مادری خود اطلاعاتی رابه دست آورم .امّا وقتی شروع به تحقیق کردم موضوع برایم جالب شد.                                          قدمت تاریخی لیلاب باستان طبق نظر جواد هیئت به7000سال ق.م وطبق نظر بعضی از مورخین به 3000سال ق.م میباشد . ولی آنچه مسلم وقطعی است ساکنان اولیّه لیلاب باستان اوغورها بودند .

اوغورها

اوغورها از لحاظ دینی به خدای آسمان وبالا مرتبه(گوگ تانری)اعتقاد داشتند واز لحاظ تاریخی اولین ومتمدن ترین امپراتوری ترکان راپایه گذاری کردند .

مستندات مربوط به لیلاب باستان

گورستان اوغورها(گوورقبری):در جنوب غربی روستای لیلاب  گورستانی وجود داردکه ساکنان اهالی روستای لیلاب به آن گوور قبری می گویند واین نام مخف کلمات گوی+اوغور+قبری میباشد که به معانی گوی(آسمانی )واوغور(ترکان باستانی باخط مخصوص خود:خط اوغوری_در کتاب های پارسی از آنها به اویغوری نام برده شده است)

ثبت در آثار ملّی: 26367

قلعه ی لیلاب:در شمال روستای لیلاب قلعه وجود دارد ولی متاسفانه به دست یک دسته افراد سود جو به کلی تخریب شده است ولی آنچه مسلم است در اطراف قلعه تپه هایی به شکل برج نگهبانی وجود دارد که حاکی از نظامی بودن آن است ودو چشمه به شکل قنات یکی در سمت شمال شرقی به یوخاری گلی ودیگری در سمت شمال غربی به نام آشایی گلی وجود دارد که به صورت کاملآ حرفه ای و به شکل قنات از کوهای اطراف به آن محل آبکشی شده است

ثبت در آثار ملی: ۲۶۴۱۳

کوش دیبی وسیغا کوچه سی:درشمال غربی لیلاب ودر قسمت شرقی گورستان اغورها این دو اثر باستانی قراردارند در کوش دیبی (ابتدای کوچگاه)برروی سنگهای آن دومجسمه ی عقاب یکی در شرق ویکی در غرب واقع شده است وهمچنین در قسمت شرقی آن سنگ نگاره ای است که برروی آن تصویر شتریا گوزن نقاشی شده است وامّا سیغا کوچه سی درست در سمت شمال کوش دیبی واقع شده است به نظر بعضی از اهالی روستا در زمانهای نه چندان دور از سیغا کوچه سی آب را به شکل کانال برای مصارف کشاورزی میبردند ولی متاسفانه هیچ اقدام ملی برای کشف رمز وراز این منطقه باستانی صورت نگرفته است.

ثبت در آثار ملی:

داش کسن تپه سی وچانگل:در سمت شمال غرب لیلاب باستا ن تپه ای است که برفراز آن کتیبه است که به خط اوغور نوشته شده است ودرسمت شمالی تپه چانگل(ریزشگاه سنگ )قراداردکه دراین قسمت سنگ ها را به اشکال مختلف برش میدادند